Phát triển du lịch cộng đồng

Ngoạn du trên lòng hồ Hòa Bình, sau hơn 4 giờ tàu chạy, đoàn chúng tôi ghé thăm bản Đá Bia. Thuyền cập bến, trước mắt là một bản rất đẹp, với những ngôi nhà sàn dựng cao thấp trên sườn vách núi đá vôi. Những ngôi nhà sàn nằm sát nhau không cần sự ngăn cách của tường bao hay hàng rào tạo nên một không gian thân thiện, gắn bó giữa các gia đình. Leo lên đến một nhà sàn Homettay, nhìn thẳng xuống mặt hồ tuyệt đẹp, chiêm ngưỡng những đảo đá và những bè lồng nuôi cá.

Xóm Đá Bia Xóm Đá Bia nằm ven hồ sông Đà, có khoảng 40 hộ dân là đồng bào dân tộc Mường sinh sống, trước đây nằm biệt lập trên một ngọn núi đá, không có đường bộ để đi đến các bản làng khác, mà muốn ra khỏi bản bắt buộc phải đi bằng thuyền trên hồ, đường bộ vào xóm mới có 3 - 4 năm nay. Do vậy, Đá Bia vẫn còn giữ nguyên những nét mộc mạc, hoang sơ, không bụi bặm, không ồn ào. Đời sống sinh kế của người dân trong bản chủ yếu là tự chăn nuôi, trồng rau trên núi lấy lương thực ăn, đánh cá tự cung tự cấp, hầu như không giao thương với bên ngoài. Tuy nhiên, gần đây dân xóm đã phát triển nghề nuôi cá lồng trên khoảng hồ sát xóm. Khi cá thu hoạch thì dùng thuyền chở cá đến các khu vực khác mới bán được cá. Từ khi người dân trong xóm phát triển du lịch cộng đồng, khách đến nghỉ lại và đặt cơm tiệc nhiều. Bởi vậy, cá nuôi lồng của tất cả các hộ tại đây chỉ đủ để phục vụ du khách, giờ người dân không phải đưa cá ra bên ngoài bán nữa. Tất cả những hộ không làm dịch vụ homestay, thì cũng đều tham gia nuôi lợn đen bản địa thả rông trên sườn núi, trồng rau, hái măng… để cung cấp thực phẩm cho các gia đình mở dịch vụ ăn uống phục vụ khách du lịch.

Du khách nước ngoài thưởng thức ẩm thực ở xóm Đá Bia.

Giới thiệu văn hóa dân tộc Mường tới du khách

Xóm Đá Bia là một trong những thôn bản được chọn hỗ trợ để làm du lịch cộng đồng. Ngoài nói tiếng dân tộc, tiếng Kinh, phần lớn phụ nữ, thanh niên, trẻ em trong bản nói tiếng Anh và tiếng Pháp rất tốt.

Với mong muốn giới thiệu những nét văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Mường, người dân xóm Đá Bia đã thành lập đội văn nghệ riêng, đầu tư bài bản từ trang phục, nhạc cụ tới các tiết mục để phục vụ du khách. Khách đến xóm Đá Bia được ngủ trong những ngôi nhà sàn truyền thống của dân tộc Mường. Sự độc đáo trong kiến trúc nhà sàn là di sản văn hóa được đồng bào dân tộc Mường giữ gìn. Nhà sàn người Mường được mô phỏng theo hình dáng "con rùa”, 4 chân là 4 cột cái, mái sương là mái nhà, xương sống là đòn nóc, đầu rùa là cửa chạn.

Chị Lò Thị Trang - chủ Lake View Homestay cho hay: Tất cả dân trong bản đều là người Mường Ao Tá, nên từ trang phục không giống với các tộc Mường khác. Hiện nay, tại bản Đá Bia có 5 hộ làm du lịch cộng đồng, người dân trong bản đã cùng hỗ trợ các hộ làm du lịch với mong muốn quảng bá sự độc đáo của văn hóa Mường Ao Tá.

"Homestay của gia đình tôi tiếp đãi khách bằng những món ăn truyền thống có hương vị đậm đà, ấn tượng. Những món ăn của người Mường hướng tới mục đích chữa bệnh cho người dân. Hiện nay, 5 hộ làm du lịch cộng đồng của xóm Đá Bia đã tận dụng, khai thác những thực phẩm truyền thống, sẵn có của địa phương như cá sông, rau rừng, gà vườn… Đồ dùng sử dụng trong mâm cơm chúng tôi sử dụng hướng tới sự chan hòa với thiên nhiên như: đũa tre, giỏ tre đựng xôi, ống đựng đũa, niêu đựng canh”, Lò Thị Trang chia sẻ.

Hiện nay, tại xóm Đá Bia đã có nhiều hoạt động phục vụ du khách như: bơi bè mảng, chèo thuyền Kayak, tắm thác, lội suối, khám phá hang động ở các khu vực xung quanh, trải nghiệm cho khách du lịch đi hái rau, hái măng, bắt cá…

Chủ tịch UBND huyện Đà Bắc Lường Văn Thi cho biết: Hàng năm, huyện đón gần 100 nghìn lượt khách du lịch trong và ngoài nước, tạo việc làm cho hàng nghìn người dân sinh sống ven hồ. Huyện Đà Bắc xây dựng Đề án phát triển du lịch huyện đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 đặt mục tiêu đưa địa phương trở thành điểm du lịch hấp dẫn, góp phần tạo thêm việc làm, nâng cao thu nhập của cộng đồng dân cư và tăng thu cho ngân sách Nhà nước.

Homestay bên hồ.

Nếu như trước kia, cuộc sống của người dân chỉ là tự cung tự cấp, không có thu nhập bằng tiền, thì nay nhờ phát triển du lịch, bình quân thu nhập của mỗi hộ dân tại đây đạt từ 80 triệu đồng đến 200 triệu đồng mỗi năm.

Với sự độc đáo trong văn hóa, sự thân thiện trong giao tiếp, ứng xử bản Đá Bia trở thành điểm du lịch hấp dẫn khách du lịch. Năm 2019, khu du lịch cộng đồng xóm Đá Bia vinh dự nhận giải thưởng du lịch cộng đồng ASEAN. Nhờ có du lịch bà con Đá Bia đã nắm bắt cơ hội để phát triển kinh tế, đem lại diện mạo mới cho du lịch hồ Hòa Bình./.

Cao Sơn