Luật Thuế bảo vệ môi trường (BVMT) có hiệu lực từ ngày 1/1/2012. Trên cơ sở luật này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã ban hành nghị quyết quy định biểu thuế BVMT đối với các mặt hàng thuộc đối tượng chịu thuế, có hiệu lực từ 1/1/2012 và đã được sửa đổi một lần vào năm 2015.

Từ đó đến nay, bình quân mỗi năm, ngân sách Nhà nước thu được khoảng 25.135 tỷ đồng tiền thuế BVMT. Đây là nguồn lực quan trọng để đầu tư cho các chương trình phát triển bền vững, BVMT, khắc phục ô nhiễm, xử lý rác thải, ứng phó với tình trạng biến đổi khí hậu… Việc thu thuế BVMT với các mặt hàng gây tác động tiêu cực lớn tới môi trường cũng góp phần nâng cao trách nhiệm và nhận thức xã hội đối với môi trường, sử dụng tiết kiệm và có hiệu quả hơn các mặt hàng này; khuyến khích sản xuất, tiêu dùng sản phẩm thân thiện với môi trường, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.

Tuy nhiên, việc hạn chế sử dụng sản phẩm gây ô nhiễm môi trường vẫn chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Xăng, dầu, mỡ nhờn, than đá, túi ni lông... vẫn chưa được sử dụng tiết kiệm triệt để trong sinh hoạt, sản xuất, kinh doanh dẫn tới nhiều hệ lụy tiêu cực cho môi trường. Đặc biệt, trong bối cảnh nước ta phải cắt giảm thuế nhập khẩu với các loại hàng hóa nêu trên theo các điều ước, cam kết thương mại quốc tế, thuế BVMT ở mức thấp dẫn tới các mặt hàng gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt là xăng dầu, có giá bán thấp hơn các nước xung quanh, khiến tình trạng buôn lậu xăng dầu diễn biến phức tạp, gây thiệt hại đáng kể về kinh tế cho nước ta. Bởi vậy, Chính phủ đã đề nghị UBTVQH ban hành nghị quyết về biểu thuế BVMT mới theo hướng tăng mức thu nhưng vẫn nằm trong khung cho phép của Luật Thuế BVMT. Sau khi xem xét, cân nhắc kỹ lưỡng, UBTVQH quyết định chưa biểu quyết thông qua nghị quyết tại phiên họp này để đánh giá tác động kỹ càng hơn tới kinh tế-xã hội.

Sự thận trọng của UBTVQH là cần thiết, bởi tăng thuế BVMT chắc chắn sẽ tác động tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI). Trong khi đó, hiện nay sức ép tăng CPI đang khá cao, để giữ được mức tăng CPI cả năm 2018 dưới 4% theo chỉ tiêu Quốc hội đã thông qua, cần phải cân nhắc từng yếu tố tác động. Cùng với đó, việc bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô của nước ta cũng còn chịu nhiều áp lực với diễn biến rất khó lường về thời tiết cực đoan, sự leo thang căng thẳng trong quan hệ thương mại Mỹ-Trung Quốc… Các mặt hàng chịu thuế BVMT phần lớn là những mặt hàng thiết yếu trong sinh hoạt, sản xuất, kinh doanh. Do đó, một quyết định tăng thuế BVMT tại thời điểm này cần phải được tính toán thật kỹ lưỡng về mọi mặt, sao cho vừa đáp ứng được yêu cầu BVMT, phát triển bền vững, vừa bảo đảm sinh hoạt, sản xuất, kinh doanh không bị đảo lộn, đặc biệt là trong bối cảnh nước ta đang khuyến khích cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp.

Có một biểu thuế BVMT phù hợp với các sản phẩm chịu thuế theo đúng quy định của Luật Thuế BVMT là cần thiết, nhưng việc lựa chọn đúng thời điểm điều chỉnh thuế, lộ trình điều chỉnh thích hợp cũng cần thiết không kém. Đây cũng là một giải pháp tích cực góp phần thúc đẩy tăng trưởng, phát triển bền vững./.

Thùy Lâm (qdnd.vn)