Dự thảo văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng đã đánh giá khá đầy đủ về kết quả 5 năm thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo tinh thần Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Tuy nhiên, nội dung đánh giá ưu điểm có vẻ hơi cao hơn thực tế; nội dung đánh giá nhược điểm rất sát thực tế.

Cụ thể, đoạn viết: Chất lượng giáo dục phổ thông, giáo đục đại học và dạy nghề được nâng lên, các đoàn học sinh dự thi Olympic quốc tế và thi tay nghề đạt kết quả cao. Nên sửa thành bắt đầu nâng lên. Bỏ câu: Các đoàn học sinh dự thi Olympic quốc tế.

Đoạn viết: “Mạng lưới cơ sở giáo dục, đào tạo tiếp tục được mở rộng ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành học. Nên bỏ: ở các bậc học vì Đại học hiện nay mở ra đang thừa. Cả nước ta có 440 trường đại học, cao đẳng. Việc các đại học được mở ra quá nhiều dẫn đến chất lượng đầu vào đại học thấp, chất lượng tốt nghiệp đại học cũng thấp.

Về phương hướng, nhiệm vụ: Mục 3: Phát triển nguồn nhân lực, giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu nhân lực chất lượng cao của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và hội nhập quốc tế, nên chỉnh sửa tên tiểu mục này, có thể là: Tiếp tục đổi mới giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu nhân lực chất lượng cao. Tiểu mục này sẽ bao hàm việc phát triển nguồn nhân lực, giáo dục và đào tạo, không cần yếu tố “cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và hội nhập quốc tế” .

Về nội dung “nghiên cứu để hoàn thiện, ổn định hệ thống sách giáo khoa”, không nên dùng câu này vì từ năm 2013, sau khi ban hành Nghị quyết 29, đã bắt đầu nghiên cứu nội dung này. Đến năm 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Chương trình định hướng và viết sách giáo khoa. Hơn nữa, sách giáo khoa là tài liệu tham khảo, không nên ghi là ổn định. Nhiều nước trên thế giới, thời gian làm chương trình và sách giáo khoa thay đổi chỉ trong vòng từ 5 – 7 năm. 

Vì vậy, nội dung này nên sửa là: Chỉ đạo, hoàn thành việc biên soạn sách giao khoa phổ thông đạt chất lượng cao, đồng thời, thực hiện việc phát triển chương trình nhà trường phù hợp với sự phát triển kinh tế xã hội và thực tiễn phổ thông.

Về đột phá của giáo dục và đào tạo, về vấn đề thực hiện Chương trình và sách giáo khoa, đề nghị đặc biệt coi trọng xây dựng đội ngũ nhà báo và cán bộ quản lý giáo dục, khắc phục sớm các hạn chế về phẩm chất, năng lực, coi đây là khâu đột phá. Việc chuẩn hóa trình độ đào tạo nhà giáo phải đi đôi với nâng cao đạo đức nghề nghiệp như: gương mẫu về đạo đức, nhân cách, yêu mến trẻ, thường xuyên học tập để cập nhật tri thức, kỹ năng, tích lũy kinh nghiệm để nâng cao tay nghề. Cần nâng cao trình độ tay nghề thực tế, khắc phục tình trạng chạy theo bằng cấp nhưng không tương xứng với tay nghề và đạo đức nghề nghiệp, uy tính đối với người học và cộng đồng.

Về sắp xếp lại hệ thống trường học, cần nói khái quát: triển khai khung trình độ giáo dục nghề nghiệp gắn với khung trình độ quốc tế và liên thông với giáo dục đại học để nâng cao chất lượng đào tạo.

Đề nghị sắp xếp, kiện toàn lại hệ thống cơ sở dạy nghề  và cơ sở giáo dục đại học sao cho thật hợp lý. Nên có một ý cụ thể nói về hệ thống trường Sư phạm, nâng cao chất lượng đào tạo, đặc biệt là các khoa, các trường sư phạm đào tạo, bồi dưỡng giáo viên thực hiện việc đổi mới chương trình và sách giáo khoa phổ thông. Điều này cũng gắn với việc nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng giáo viên là khâu đột phá trong 5 năm tới.

Dự thảo báo cáo cũng chưa nhấn mạnh đủ mức cần thiết yêu cầu về củng cố kỷ cương trong giáo dục, bắt đầu từ việc tổ chức thi cử, đánh giá kết quả học tập của người học một cách khoa học, khách quan, nghiêm túc, công bằng, công khai, minh bạch, tạo cơ sở bảo đảm giá trị đích thực của văn bằng chứng chỉ quốc gia. Cần bổ sung: “Xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, tôn trọng kỷ cương, đánh giá và thi cử khách quan, công bằng, chính xác, xử lý nghiêm minh mọi hành vi sai phạm”.

Thu Hằng (lược ghi)