-
(TG) - Trong bảng chữ cái tiếng Việt, Y và I có lẽ là trường hợp đặc biệt bậc nhất bởi hai chữ cái này vốn biểu đạt cùng một âm [i], tức là về bản chất âm vị học chúng giống nhau. Nhưng khi thể hiện bằng chữ viết, lại có rất nhiều điều khác biệt, phụ thuộc vào các âm vị/ chữ cái đi kèm, phụ thuộc vào thói quen sử dụng và đôi khi cả những hiệu ứng thẩm mỹ về mặt thị giác nữa.
-
(TG) - Từ trước đến nay, khi muốn diễn tả ý nghĩa “ai đó đã từng giữ chức vụ gì trong quá khứ”, người Việt thường dùng 3 yếu tố gốc Hán Việt để cấu tạo nên những cụm từ nhằm thể hiện ý nghĩa mình muốn nói, đó là: nguyên, cố, cựu. Chẳng hạn: nguyên bộ trưởng, cựu bộ trưởng, nguyên giám đốc, cựu giám đốc, cố thủ tướng… Thế nhưng để phân biệt thật rành mạch các sắc thái khác nhau của ba yếu tố Hán Việt này, không phải ai cũng hiểu rõ ràng.
-
(TG) - Trong tiếng Việt, dãy số cơ sở được gọi tên là: Không, Một, Hai, Ba, Bốn, Năm, Sáu, Bảy, Tám, Chín. Đứng từ góc độ ngôn ngữ, số Hai là đơn vị có nhiều điểm đặc biệt hơn cả.
-
(TG) - “Mẹ cho con nước mắm to cơ!”. Cô con gái nọ (còn đang tuổi mẫu giáo) gào lên, nhất quyết đòi mẹ phải đáp ứng yêu cầu của mình trong bữa ăn. Bà mẹ trẻ nhìn mấy vị khách (đang ngồi cùng mâm trong gia đình) vừa cười vừa ngượng nghịu phân bua: “Nói với năng! Cháu hâm quá phải không các bác? Ý cháu là mẹ phải rót thêm nước mắm chứ không ít thế. Đây, để mẹ rót thêm bát khác. Nhưng con không được ăn nhiều quá, không tốt đâu nhé!”.
-
(TG) - Theo Từ điển Tiếng Việt, ngồi được định nghĩa là “tư thế đặt mông trên mặt nền hoặc chân gập lại để đỡ toàn thân, phân biệt với đứng, nằm”. Như vậy, trong các tư thế không dời khỏi vị trí ban đầu, ngồi được xem là một trong ba tư thế cơ bản, có thể là làm việc mà cũng có thể là nghỉ ngơi, suy nghĩ.
-
Nói đi thì cũng phải nói lại, một ngôn ngữ bị pha tạp quá nhiều các từ ngoại lai là điều không hay và không nên. Sự trong sáng của tiếng Việt là sự uyển chuyển và thích ứng, không quá cứng nhắc nhưng cũng không dễ dãi buông tuồng. Một liều lượng thích hợp và được kiểm soát, kể cả với thói quen xã hội và các văn bản chính thức là một điều cần thiết.
-
(TG) - Con đi mẫu giáo nhớ ngoan ngoãn, nghe lời cô giáo, đến 1-6 này mẹ sẽ dẫn con đến cơ quan mẹ liên hoan và xem các cô chú đánh bóng bàn…
-
(TG) - Nói đến chạy, có lẽ ai cũng hình dung ra một động tác rất thông thường. Đó là sự di chuyển thân thể (thường là bằng đôi chân) với những sải bước nhanh: chạy như bay, chạy ra ngoài đường, chạy việt dã (chạy trong địa hình tự nhiên), thỏ chạy nhanh hơn rùa... So sánh, nếu chuyển dịch tương đương, ta thấy các từ, như run (tiếng Anh), courir, filer (tiếng Pháp), бегать (tiếng Nga)... , về cơ bản cũng mang nghĩa chuyển động (có hướng hoặc không có hướng) như vậy. Tuy nhiên, trong giao tiếp tiếng Việt, từ chạy đã chuyển nghĩa khá đa dạng với các hướng ngữ nghĩa khác chiều nhau. Thử quan sát hai nhóm chạy sau:
-
Chuyện viết sai chính tả tưởng nhỏ, nhưng hệ lụy lại không nhỏ chút nào. Bởi lẽ, viết sai chính tả đâu chỉ là thái độ cẩu thả, ý thức non kém trong việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, mà còn làm “ô nhiễm” sự tinh tế, chuẩn mực của ngôn ngữ mẹ đẻ. Có những lỗi sai chính tả trên sách in, báo chí, văn bản hành chính... có thể dẫn đến những hiểu lầm tai hại cả về ý nghĩa chính trị, xã hội, đạo đức, văn hóa.
-
(TG) - Trong hầu hết các ngôn ngữ trên thế giới, khá phổ biến hiện tượng đồng âm khác nghĩa đối với các đơn vị ở cấp độ từ đơn tiết.
-
(TG) - Để bày tỏ sự khen ngợi về hình thức một người phụ nữ, hai đơn vị từ thông dụng nhất có lẽ chính là xinh và đẹp. Vậy khi nào thì chúng ta khen một cô gái xinh và khi nào khen một cô gái đẹp?
-
(TG) - Nhiều người đọc Truyện Kiều của Nguyễn Du chắc không quên mấy câu này:
Nàng rằng: Non nước xa khơi
Sao cho trong ấm thì ngoài mới êm.
-
(TG) - Khi báo chí, truyền thông gọi tên, định danh, gắn mác mỹ từ cho những người có thái độ, hành vi không mang lại giá trị tiến bộ, tốt đẹp cho xã hội, thì vô hình trung báo chí không chỉ làm ô nhiễm sự trong sáng của tiếng Việt, mà còn cổ xúy cho thói kệch cỡm, lai căng, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức, thẩm mỹ tiếp nhận của công chúng.
-
(TG) - Một trong những trách nhiệm của báo
chí là thường xuyên tuyên truyền, cổ vũ những cái hay, cái đẹp, cái tốt.
Báo chí cũng có quyền đưa tin những cái mới nảy sinh trong đời sống xã
hội, nhưng cái mới đó phải phù hợp và góp phần mang lại lợi ích, giá trị
tích cực cho cộng đồng.
-
(TG) - Trong giao tiếp hành chính (theo quy định, có tính pháp lí), Nhà nước ta sử dụng lịch dương (Dương lịch). Cũng phải nói rằng, Dương lịch không chỉ có duy nhất 1 loại mà có tới 3 loại: